علائم و روش های درمان تیک عصبی - مجله نیلوفری

تیک عصبی چیست؟

برخی تیک های عصبی (tic) می تواند طولانی شود ، به گونه ای که شخص و اطرافیانش را آزار دهد. در چنین شرایطی مراجعه به روانپزشک یا روان شناس و مصرف برخی آرام بخش ها و نیز انجام اقدامات رفتاردرمانی لازم است.

سیاری از افراد پس از گذراندن یک دوره چند ماهه پراسترس در زندگی ، دچار تیک های عصبی مانند پرش مکرر چشم، تکان دادن دست یا سر و… می شوند، اما پس از رفع اضطراب و به دست آوردن آرامشی نسبی، این تیک ها رفع می شود.

پس می توان نتیجه گرفت که تیک یا پرش ناگهانی، سریع، غیرارادی، متناوب و تکراری یک عضله، مسئله ای با ریشه های عصبی است. البته تیک ممکن است در یک یا چند دسته از عضلات یا یک عضو بدن ظاهر شود.

برخی، این نوع تیک ها را با گازگرفتن لب ها، کشیدن انگشتان یا حرکات غیرارادی دست ها، شانه ها یا پاها بروز می دهند، حتی در برخی موارد حرکاتی غیرارادی در چهره یک فرد اتفاق می افتد که برای دیگران خنده دار است، بدون آن که بدانند واکنش آنها، به تداوم این تیک های عصبی در شخص منجر می شود.

در گذشته روان شناسان بر این باور بودند که عوامل ژنتیکی ریشه بروز تیک های عصبی است، اما امروزه معین شده که پرش های عصبی ترکیبی از عوامل محیطی و زیستی است که تحت شرایط استرس زا شدت می گیرد. چنین شرایطی در بسیاری موارد به برخورد اشتباه اطرافیان بستگی دارد، چراکه توجه بیش از اندازه به نوع حرکات و رفتار شخصی که دچار تیک است، به شدت بخشیدن به حرکات عصبی وی منجر می شود.

بروز پرش های عصبی و تیک عصبی

روان شناسان می گویند تیک عصبی بیشتر در صورت، گردن و سر ظاهر می شود و پرش پلک ها از شایع ترین نوع تیک های عصبی است، اما گاهی این پرش های ظریف که در پلک تحتانی و فوقانی احساس می شود، توسط دیگران قابل مشاهده نیست. به هر حال تیک، نمایانگر نوعی تخلیه روانی و نشانه ناراحتی های عصبی است. درمان تیک معمولا با توجه به علت ایجاد آن آغاز می شود؛ به طوری که بصورت درمان علامتی است و در برخی موارد نیز ممکن است به بیمار داروی اختصاصی بدهیم که در کل، همه موارد بستگی به نوع و شرایط بیمار دارد برخی از تیک های عصبی، ساده است و تنها زمان کوتاهی شخص را درگیر خود می نماید؛ این نوع تیک ها می تواند صوتی یا حرکتی باشد، البته بیشتر در ناحیه سر و صورت قابل مشاهده است که پلک زدن های مکرر و غیرارادی از جمله این نوع پرش های عصبی است. برخی نیز با بالا کشیدن مکرر بینی، صاف کردن گلو و نیز حرکت هایی در ناحیه گردن این نوع تیک ها را بروز می دهند. تیک های عصبی در موارد دیگر می تواند حالت مزمن پیدا کند و طولانی شود، به گونه ای که شخص و اطرافیانش را آزار دهد. در چنین شرایطی مراجعه به روانپزشک یا روان شناس و مصرف برخی آرام بخش ها و نیز انجام اقدامات رفتاردرمانی لازم است.

پاسخ بدن به فشارهای عصبی و تیک عصبی

روان شناسان تاکید می نمایند چند علت عمده برای پرش های ظریف عضلانی صورت شناخته شده است که می توان خستگی زیاد، استرس و کمبود کلسیم را از جمله آنها دانست.

حتی استرس موجب اختلالات جسمی چون بی نظمی ضربان قلب، اختلال در تنفس و گوارش و احساس دردهای استخوانی و جسمی می شود.

مرگ عزیزان، دعوا و جدایی در کانون خانواده، ترس از بیکاری، نداشتن امکانات مناسب اجتماعی، شهرنشینی و سکونت در محلات پرجمعیت و ترافیک سنگین در راه خانه و محیط کار، همگی از عوامل استرس زا به حساب می آیند.

چشم هایی که می پرند

روان شناسان می گویند پرش چشم یکی از عارضه های چشمی است که گاهی بروز می نماید، اما این نوع تیک عصبی هیچ عوارضی ندارد و بهترین روش برای رفع آن داشتن آرامش، استراحت و بی توجهی نسبت به این مساله است.

تحریکات عصبی و روحی، کم خوابی و استرس از عوامل بروز عارضه پرش چشم است که فرد در پلک های خود احساس حرکت می نماید.

البته دکتر بیرشک معتقد است که در کنار استرس و عوامل اضطرابی، ممکن است کارکردن بیش از حد در پای رایانه و مطالعه طولانی بخصوص با نور ناکافی نیز به خستگی چشم ها و بروز تیک عصبی در آنها منجر شود.

همچنین برخی از متخصصان کمبود مواد معدنی چون کلسیم و منیزیم، بخصوص در بچه ها را از عواملی می دانند که به تشدید تیک های عصبی یاری می نماید، چرا که مواد معدنی در تقویت سیستم های عصبی نقش مهمی را بازی می نماید.

متخصصانی که به نقش تغذیه در کنترل واکنش های عصبی در بدن معتقدند، می گویند: منابع غذایی حاوی منیزیم همچون غلات سبوس دار، مغزها و مواد غذایی حاوی کلسیم شامل لبنیات، مهم ترین مواد غذایی برای یاری به درمان تیک های عصبی است.

راههای درمان تیک عصبی

یکی از نکاتی که درباره انواع تیک ها حائز اهمیت است، نوع برخورد و نگاه عوام به آن است که باعث می شود، فرد مبتلا دچار احساس ناخوشایندی شود و خود را از انظار پنهان کند و در صورت افزایش بیش از حد این اختلال، حتّی در رفتارهای اجتماعی او نیز تأثیر بگذارد.

اگر افراد با نشانه های طولانی مدت تیک روبرو شدند، باید برای جلوگیری از اختلالات وسیع تر به روان پزشک یا روان شناس مراجعه نمایند.

اولین روش، عدم توجه مستقیم به تیک ها می باشد که توسط خانواده اعمال می شود و در صورت پایدار و مزمن بودن می توان از روش های غیردارویی از جمله Habit Reversal Training)HRT) آموزش معکوس کردن عادت که شامل 5 مرحله می باشد استفاده نمود:

توصیف و تکرار تیک در آینه

پیدا کردن جزئیات تیک توسط درمانگر

تمرین شناسایی اولین علامت رخداد تیک

بررسی موقعیتی که تیک در آن رخ می دهد

آموزش پاسخ فیزیکال عکس توسط بیمار 1 تا 3 دقیقه

با آموزش این روش به کودک، بیمار می تواند علائم را تحت کنترل خود درآورد.

فرد مبتلا را دعوا و یا مسخره نکنید، به جای آن رژیم غذایی و یا شیوه زندگی او را تغییر دهید.