سهم جهان اسلام از بهترین خانه های کتاب چقدر است؟
به گزارش مجله نیلوفری، خبرگزاری تسنیم نوشت: هرچند به نظر می رسید که با آمدن ای بوک ها یا همان کتاب های دیجیتال، رونق کتاب های کاغذی و کتابخانه ها کمتر و کمتر شود، اما آمارهای منتشر شده از میزان مطالعه و اقبال به کتاب های مکتوب و کتابخانه ها خلاف آن را ثابت کرد. حقیقت این است که به اعتقاد بسیاری از کتابخوان های حرفه ای، هیچ چیز نمی تواند جای کاغذ را بگیرد. هرچند این نگرانی در کشورهای توسعه یافته درباره کاهش سطح مطالعه کتاب در ماراتن با کتاب های الکترونیک و فضای مجازی وجود دارد، اما آنچه که این کشورها را به سمت مطالعه سوق می دهد، میل به خواندن و دانستن، به دلیل نهادینه شدن فرهنگ کتابخوانی است.
از سوی دیگر توسعه فرهنگی یکی از شاخصه های توسعه در هر کشور است. یکی از مصادیق توسعه فرهنگی در کشورهای توسعه یافته دنیا، رونق کتابخانه ها و تجهیز آنها از منابع متعدد است. این در حالی ست که نگاهی به آمار و دسته بندی برترین کتابخانه ها حکایت از سهم ناچیز کشورهای اسلامی در این زمینه دارد؛ کشورهایی که روزگاری خود قطب اندیشه و علم در دنیا به شمار می رفتند و الحق و الانصاف در پیشبرد دانش در کشورهای دیگر سهم قابل توجهی متوجه آنهاست.
براساس دسته بندی های ارائه شده، کتابخانه ها براساس معیارهای مختلف رتبه بندی شده اند. نگاه به کتابخانه ها و وضعیت آنها گواه آن است که سهم کشورهای توسعه یافته بیش از کشورهای در حال توسعه است که در این میان، آمریکا با داشتن بهترین کتابخانه ها از منظر تعداد منابع و مساحت، در صدر واقع شده است و پس از آن می توان از کشورهایی مانند روسیه، آلمان و انگلیس یاد کرد. براساس دسته بندی های انجام شده، کتابخانه کنگره آمریکا با 151 میلیون جلد کتاب در صدر بزرگترین کتابخانه های دنیا واقع شده است و پس از آن می توان از کتابخانه بریتانیا با 150 میلیون جلد کتاب، کتابخانه نیویورک با 51 میلیون جلد کتاب، کتابخانه دولتی روسیه با 43 میلیون جلد کتاب و کتابخانه ملی روسیه با 36 میلیون جلد کتاب یاد کرد.
کتابخانه بریتانیا در خود آرشیو کم نظیری از مطبوعات و عکس دارد که در آن می توان تصاویر دیده نشده و یا کمتر دیده شده از ایران را نیز یافت
کتابخانه کیوتو ژاپن با 35.5 میلیون جلد و کتابخانه ملی چین با 31.2 تنها دو کتابخانه آسیایی این فهرست یاد شده اند.
کتابخانه ملی چین جزء 10 کتابخانه بزرگ دنیاست
دسته بندی دیگری نیز برمبنای دارا بودن هر کتابخانه به منابع متعدد، اعم از مکتوب و غیر مکتوب، نیز وجود دارد که بر مبنای آن، کتابخانه بریتانیا، کتابخانه کنگره آمریکا، کتابخانه و آرشیو کانادا ، کتابخانه دولتی روسیه، کتابخانه ملی فرانسه، کتابخانه ملی روسیه، کتابخانه سلطنتی دانمارک، کتابخانه آکادمی علوم روسیه، کتابخانه ملی آلمان و کتابخانه برلین 10 کتابخانه برتر در دنیا شناخته شده اند.
رتبه بندی کتابخانه ها بر مبنای معیارهای مختلفی انجام شده است. گاه کتابخانه های کشورهای مختلف به تفکیک انجام می شود، گاه این سنجش بر مبنای کشورهای منطقه ای انجام می شود و گاهی نیز معیار کتابخانه های موضوعی در نظر گرفته می شود. مثلاً دسته بندی ای میان کتابخانه های هنر دانشگاه های مختلف دنیا وجود دارد که در آن می توان از وضعیت کتابخانه های تخصصی در این زمینه در دیگر کشورها آگاه شد. اما معیاری دیگر نیز در این میان دیده می شود و آن سنجش کتابخانه های دانشگاه های دنیا است که در این رتبه بندی، گاه میزان منابع موجود در آنها ملاک قرار گرفته و گاهی مساحت فعلی و یا قدمت آنها مورد توجه بوده است. براساس یکی از این دسته بندی ها که تعداد منابع بیش از دیگر آیتم ها مورد توجه قرار گرفته، کتابخانه کالج سنت جونز در دانشگاه کمبریج، کتابخانه Sterling Memorial در دانشگاه ییل و کتابخانه دانشگاه شیکاگو در صدر قرار دارند.
البته دسته بندی های دیگری نیز برای کتابخانه ها وجود دارد، مثلاً یکی از سایت های مرتبط با کتابخانه ها به بررسی جالبی دست زده و کتابخانه ها را براساس معماری، دکوراسیون داخلی و فضای فیزیکی کتابخانه ها رتبه بندی کرده است. در این فهرست نام کتابخانه های متعددی از نقاط مختلف دنیا را می توان دید؛ از آسیا گرفته تا آمریکای لاتین:
کتابخانه اسکندریه مصر یکی از زیباترین کتابخانه های دنیاست؛ حول این کتابخانه افسانه های متعددی روایت شده و برای آن تاریخی به قدمت دوران باستان یاد کرده اند
توماس فولر و چیلیون جونز با الهام از اتاق مطالعه موزه بریتانیا بنای کتابخانه مجلس کانادا را احداث کردند
در این فهرست، کتابخانه هایی از آمریکای لاتین نیز دیده می شود.
کتابخانه ملی برزیل توسط پرتغالی ها در قرن هجدهم احداث شد. این کتابخانه، بزرگترین کتابخانه آمریکای لاتین است که در خود گنجینه ای از نسخ خطی را نگهداری می کند
نگاهی گذرا به کتابخانه های برتر در دنیا متأسفانه حکایت از کم رونقی کتابخانه ها در دنیا اسلام دارد. شاید بتوان دلیل کم رنگ شدن این جریان را در تاریخ یک صد سال گذشته این کشورها پی گرفت. استعمار همچون موریانه ها، پیکره کشورهای اسلامی را از میان تهی می کرد. دنیای اسلام که دوران طلایی کشورهای فعلی منطقه را از منظر رشد علم رقم زده بود، در سده اخیر گرفتار مصائب متعددی شد که هرچه دامنه شعله های آن وسیع تر می شد، خاکستر بیشتری بر اندیشه ها می نشست.
شاید از وجه اقتصادی و سیاسی این مسئله نمود بیشتری داشته باشد، اما نباید از تأثیر سوء آن بر فرهنگ این کشورها غافل شد. تغییر زبان، شعله کشیدن نزاع های مذهبی به جای تأمل در اندیشه های سایر فرق- چنانکه پیشتر نیز جریان داشت، کم رونقی فلسفه و... از پیامدهای این سال های استعمار بود. مسلمانان که با طلوع اسلام در اندلس، زندگی جدیدی نه تنها برای اروپایی ها که برای بشریت رقم زدند، این سال ها درگیر نزاع هایی هستند که یا دولت های ظالم وقتشان رقم زدند و یا نیروی متخاصم دیگری به آن جان بخشیده است.
رورت احیای این امر در دنیا اسلام، تا بدان جاست که رهبر معظم انقلاب از ایجاد تمدن نوین اسلامی به عنوان یکی از آرمان ها یاد می کنند که در آن دین در تمام سطوح جامعه پیاده شده و به احیای اندیشه می پردازد. در این تمدن، آنچه که ایجاد می شود، نقطه مقابل نظام سرمایه داری خواهد بود. آرمانی که با توجه به تحولات اخیر منطقه دست نایافتنی به نظر نمی رسد. آیا روزگاری خواهد رسید که رونق کتاب، آتش فتنه و جنگ ها را خاموش و چراغ دانش را دوباره در دنیا اسلام بیفروزد؟
منبع: خبرگزاری مهر