بحث درباره احساس خطر از ربات ها - مجله نیلوفری

این داستان نویس در گفت وگو با خبرنگاران و در پی اظهار نظر مطرح شده از سوی کازوئو ایشی گورو، نویسنده انگلیسی ژاپنی تبار برنده نوبل ادبیات مبنی بر این که در آینده پیش رو ممکن است ماشین ها با رمان نویسان رقابت کنند و شاید از آن ها پیشی بگیرند، در خصوص احساس خطر نویسندگان ایرانی درباره خلق داستان و آثار ادبی از سوی ربات ها به واسطه هوش مصنوعی و امکان سنجی این مسئله اظهار کرد: کسانی که در کشورهای بسیار پیشرفته و مدرن زندگی می کنند، معمولا آرزو دارند که آن چه را هرگز به واقعیت نمی انجامد، یک روز توسط تکنیک های تازه و نرم افزارها اختراع و بتوانند آرزوهای شان را محقق کنند.

او سپس گفت: بحث ما با بحث ایشی گورو، دو بحث جداگانه است. کسانی که در کشورهای بسیار مدرن زندگی می کنند همیشه این احساس خطر را داشته اند که مدرن بودن این بار یک جور دیگر تعریف شود؛ یعنی مدرن بودن شبیه به هیولایی شود که بتواند آن ها را از پا بیندازد، منتها ما یک کشور مدرن نیستیم. ما هنوز به آن نقطه نرسیده ایم که احساس کنیم یک روز ربات بر ما حکومت خواهد کرد. البته آن چه مطرح می شود هم امروزه یک نظریه است.

احمد آرام سپس با اشاره به آن چه نمی گذارد ربات ها جایگزین نویسنده ایرانی شوند، بیان نمود: ممکن است در کارخانه های بزرگ که تدریجا از ربات استفاده می کنند (صنایع مختلف) این اتفاق بیشتر بیفتد. ولی ما در کشوری زندگی می کنیم که هنوز نتوانسته ایم بدانیم مرز بین مدرنیته و سنت چیست و اگر اظهارنظری هم می کنیم از آنِ ما نیست بلکه اظهارنظری است که از آن طرف آب آمده و ما تکرارش می کنیم، وگرنه در همین کشور هنوز هستند کسانی که تاریخ بیهقی را می خوانند و نویسندگانی که شاهنامه می خوانند. در نتیجه ما سنت هایی در کشورمان داریم که نمی گذارد چیزی جایگزین نویسنده واقعی شود.

این نویسنده همچنین در پاسخ به سوالی درباره محدودیت های زبان فارسی در خلق اثر ادبی به واسطه هوش مصنوعی گفت: وقتی یک انسان زنده را در مقابل خود می بینیم که غزلی را که گفته می خواند، لذت بسیار زیادی برای ما دارد، برای این که پشت سر انسان زنده یک فرهنگ و تاریخ زنده است، اما پشت مغز ربات چه چیز می تواند باشد جز نرم افزارها و سخت افزارهای زیادی که از سوی فردی هدایت می شود؟ هدایت مغز ما توسط فرهنگ ما صورت می گیرد. وقتی انسان زنده غزلی را می خواند، من از آن لذت می برم اما از یک غزل مصنوعی نمی توانم آن لذت آنی را ببرم، غزلی که در آن واژگان با موسیقی درآمیخته شده و این موسیقی وابستگی بسیار شدیدی به فرهنگ و هنر ما دارد.

او اضافه کرد: اما این که ربات انگلیسی بتواند غزل انگلیسی بگوید، باز هم آن غزل یا شعر، برجسته تر از شعرهای تی اس الیوت نخواهد بود و این ها به نظر من یک جور طنز است برای این که نسبت به ربات و هوش مصنوعی حرف های جدیدی بزنند، وگرنه هر چیزی که مصنوعی باشد، لذتی برای انسان ندارد؛ خصوصا انسان شرقی. زمانی فردی اظهارنظری را بیان کرد مبنی بر این که روزگاری فراخواهد رسید که دیگر کسی کتاب به دست نمی گیرد و این کتاب ها در جهانی مجازی خوانده می شوند، همان موقع یوسا، نویسنده پرویی جواب خیلی مفصلی داد و گفت که این ها آرزوهایی است که فقط در جهانی مجازی مطرح می شود. حالا سال ها از این سخن گذشته و هنوز هم آن سخن محقق نشده است.

آرام در پایان بیان نمود: این شایعه پردازی ها درباره این که هوش مصنوعی همه جا را خواهد گرفت، نمی گویم که بدیهی نیست و در درازمدت اتفاق نمی افتد اما همه جهان یک کاسه نیست. وقتی به خاورمیانه، آسیای دور، مشرق و مغرب نگاه می کنیم، تفاوت زندگی و فرهنگ را می بینیم. ممکن است این ربات ها و هوش مصنوعی اروپا را خیلی زود تسخیر کنند اما به این سادگی ها نمی توانند شرق را مورد تسخیر خود قرار دهند.