تصاویر چشم نوازی که مدارگرد شناسایی مریخ منتشر کرده است

به گزارش مجله نیلوفری، ناسا به مناسبت 15 سالگی یکی از قدیمی ترین کاوشگرهای خود در سیاره سرخ، تعدادی از تصاویر تماشایی این مدارگرد از عوارض طبیعی سطح مریخ را به نمایش گذاشته است.

تصاویر چشم نوازی که مدارگرد شناسایی مریخ منتشر کرده است

مدارگرد شناسایی مریخ (Mars Reconnaissance Orbiter) از زمان ترک زمین در 15 سال پیش، درک ما را نسبت به این سیاره تغییر داده است. این فضاپیمای حرفه ای که با مدیریت آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا (JPL) به فضا پرتاب شد، به مطالعه دمای جو رقیق مریخ می پردازد، زیر سطح را به کمک رادار می کاود و مواد معدنی موجود در سطح سیاره را ردیابی می کند اما شاید چیزی که بیشتر باعث شهرت آن شده، تصاویر شگفت آوری باشد که تهیه کرد.

این کاوشگر در میان ابزارهای خود، سه دوربین دارد؛

  1. تصویربردار رنگی مریخ (Mars Color Imager) که یک لنز فیش آی دارد و تصاویر روزانه سراسری از سیاره تهیه می کند.
  2. دوربین علامت گذاری (Context Camera) که از عوارض مریخ در گستره ای 30 کیلومتری عکس می گیرد و این تصاویر به نوبه خود زمینه ای را برای تمرکز دوربین سوم فراهم می کند.
  3. دوربین آزمایش علمی تصویربرداری با وضوح بالا (High-Resolution Imaging Science Experiment) که چشم نوازترین نماها را از مریخ ثبت می کند.

دوربین HiRISE قادر به زوم بر روی عوارض سطحی مریخ است و تصاویری رنگی، با کیفیت بالا و جزئیات فوق العاده تهیه می کند. برخی از تصاویر HiRISE شامل سقوط بهمن، آسمان خراش شنی و دیگر مناظر و شکل های در حال تغییر در مریخ است. این دوربین همچنین تصاویری از دیگر کاوشگرهای ناسا مانند کنجکاوی و فرصت ثبت کرده است. حتی گاهی جهت خود را تغییر می دهد تا تصاویری از زمین و فوبوس (یکی از دو قمر مریخ) تهیه کند.

تا اوایل آگوست (نیمه مرداد)، HiRISE به تنهایی 6 میلیون و 882 هزار 204 عکس گرفته و 192 ترابایت داده از سال 2006 به زمین فرستاده است. تصاویر زیر فقط گوشه ای از کار اجرا شده توسط دوربین های مدارگرد MRO در مریخ است که توسط آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا (JPL) مدیریت می شود.

طوفان های بزرگ مریخ

طوفان شن در مریخ پدیده ای عادی است. بیشتر آن ها در محدوده کوچکی اتفاق می افتند اما یک یا دو بار در هر دهه، برخی از طوفان ها، اثری دومینو-مانند ایجاد می کنند و با برخاستن شن کافی، سطح مریخ پوشیده می شود؛ پدیده ای که با نام رویداد گرد و غبار محاصره سیاره شناخته می شود. این تصویر توسط MARCI در تابستان 2018 و زمانی ثبت شد که طوفان مریخ را دربر گرفته بود و صفحات خورشیدی مریخ نورد فرصت (Opportunity) را پوشاند و در نهایت منجر به انتها مأموریت شد.

آسمان خراش مریخی

در حالی که HiRISE به نقاط گوناگونی از مریخ خیره می شود، گاهی شگفتی هایی مانند این طوفان گردوغبار مرتفع و شاخص را می بیند که از 297 کیلومتری رصد شده است. طول سایه این گردباد نشان می دهد که ارتفاع آن بیش از 800 متر است، به اندازه برج خلیفه که بلندترین ساختمان روی زمین است.

بهمن در مریخ

دوربین های رایز (HiRISE) یک بهمن را در هنگام فعالیت رصد کرده است. با بخار شدن یخ های فصلی در بهار، این صخره های 500 متری در قطب شمال مریخ آغاز به فرو ریختند کردند. چنین صخره هایی، مقیاس های زمانی کهنی را در سیاره نشان می دهد و لایه های زیادی از یخ و گرد و غبار را که در دوره های گوناگون شکل گرفته اند به نمایش می گذارد. مانند حلقه های یک درخت، هر لایه داستانی دارد که به دانشمندان در مورد یافتن چگونگی تغییر محیط کمک می کند.

برخورد شدید شهاب سنگ

مریخ جو رقیقی دارد که فقط به اندازه 1 درصد زمین متراکم است. در نتیجه برای سوزاندن جرم های فضایی که به مریخ می رسند، سد محافظتی کم تری وجود دارد و نسبت به زمین شهاب سنگ های بزرگ تری امکان عبور از جو را دارند. CTX در طول مأموریت مدارگرد MRO، بیش از 800 دهانه برخوردی جدید را در مریخ کشف کرده است. پس از کشف توسط CTX دانشمندان به کمک HiRISE تصاویر دقیق تری از دهانه ها تهیه کرده اند.

این دهانه برخوردی تقریبا 30 متر قطر دارد و توسط یک منطقه بزرگ ناشی از انفجار در بر گرفته شده است. دانشمندان با بررسی آوارهایی که در هنگام شکل گیری این دهانه برخوردی به بیرون پرتاب شده اند، می توانند درباره رویداد برخورد اطلاعات بیشتری کسب کنند. انفجاری که این دهانه را ایجاد کرده است، قطعات حاصل از برخورد را تا 15 کیلومتری نیز پرتاب کرده است.

چهره مریخ در گذر زمان

سطح سیاره با گذشت زمان تغییر می کند، بنابراین داشتن یک کاوشگر در مریخ که برای چندین سال به فعالیت ادامه دهد، چشم انداز بی نظیری ارائه خواهد کرد. لزلی تمپاری (Leslie Tamppari) پژوهشگر همکار در پروژه MRO گفت: هرچه بیشتر نگاه می کنیم، چیزهای بیشتری کشف می کنیم. پیش از MRO تغییرات مریخ خیلی واضح نبود، ما فکر می کردیم که جو چنان رقیق است که تقریبا هیچ حرکت شن و ماسه ای وجود ندارد و بیش تری حرکت ها در گذشته های دور رخ داده است.

اکنون دانشمندان می دانند که این طور نیست و مریخ با گذشت زمان تغییرات چشمگیری را نشان می دهد. در این تصویر از رنگ آمیزی برای برجسته سازی جزئیات خاص، مانند تپه ها ناهمواری ها، استفاده شده است و نشان می دهد که بسکمک از این عوارض مریخی مانند عوارض زمینی در حال جابه جایی هستند.

نگاه به عقب؛ زمین

مدارگرد MRO فقط به مریخ نگاه نکرده است. این تصویر ترکیبی است از چهار مجموعه عکس است که زمین و ماه را از دید HiRISE نشان می دهد و این دومین باری بود که این دوربین از ما عکس می گرفت.

قمر ترسناک

فوبوس (Phobos) که نام خود را از خدای ترس در یونان باستان گرفته است، یکی از دو قمر مریخ است و 21 کیلومتر قطر دارد. دهانه استیکنی (Stickney) که در پایین سمت راست تصویر معین است، حدود 9 کیلومتر عرض دارد. علی رغم کوچک بودن این قمر، دانشمندان بسیار به آن توجه دارند تا ببینند آیا این یک سیارک اسیر شده توسط گرانش مریخ است و یا یک قطعه از آن که پس از برخوردی بزرگ جدا شده است؟ قرار است یک مأموریت ژاپنی در آینده به فوبوس پرتاب شود و از سویی این قمر به عنوان یک گام برای فضانوردان پیش از رسیدن به مریخ پیشنهاد شده است.

طراحی نقشه

این نقشه که بر اساس تصاویر CTX تهیه شده، جهت مریخ نورد فرصت (Opportunity) را پس از کاوش سیاره برای بیش از 15 سال نشان می دهد. هر دو دوربین HiRISE و CTX توسط دانشمندان به منظور تهیه نقشه مکان های فرود بعدی برای مأموریت های انسانی و رباتیک و نیز ترسیم پیشرفت مریخ نوردهای روی سطح مریخ استفاده می شود.

دنبال کردن جهت

دوربین HiRISE مدارگرد MRO بارها از دیگر فضاپیماهای ناسا روی سطح مریخ عکس گرفته است. این دوربین تا کنون تصاویر مریخ نورد روح (Spirit)، فرصت (Opportunity) و کنجکاوی (Curiosity) و همچنین کاوشگرهای ثابت ققنوس (Phoenix) و اینسایت (InSight) را روی سطح مریخ شکار کرده است. جدیدترین مریخ نورد ناسا با نام پشتکار (Perseverance) نیز هم اکنون در جهت مریخ است و در 18 فوریه 2021 (30 بهمن 1399) در دهانه جِزِرو فرود می آید که به احتمال زیاد MRO تصاویر آن را هم ثبت خواهد کرد.

خطوط مژه مانند روی مریخ

برای یافتن ویژگی های ویژه در مریخ، مانند خطوط تکرارشونده شیب دار، باید چشمانی تیزبین داشت. این رگه های تاریک هر بار تقریبا در زمان و مکان یکسانی در مریخ ظاهر می شود. ابتدا تصور می شد که این پدیده توسط آب نمک ایجاد شده است، زیرا نمک باعث می شود که آب در جو رقیق مریخ مایع باقی مریخ بماند؛ اما اکنون نظر دانشمندان این است که این پدیده توسط لغزش شن های تیره ایجاد می شود.

لوژاندا اوجا (Lujendra Ojha) که دوربین HiRISE را اداره می کرد و اکنون استاد دانشگاه روترگز است، درباره کشف این رگه ها گفت: گاهی اوقات شما در زمان مناسب به مکان مناسب نگاه می کنید. من وقتی اولین بار این موضوع را متوجه شدم، کاملا شگفت زده شدم. زیرا در آن زمان فقط یک دانشجو بودم و حتی در یک برنامه سیاره ای مشارکت نداشتم. گفتنی است دانشجویان پیش از فارغ التحصیلی در کنار دانشمندان باتجربه به فعالیت می پردازند تا پدیده های یکتایی مانند این تصویر را کشف کنند.

تپه آبی

تپه های شنی اغلب در کف دهانه ها جمع می شوند. در این منطقه از دهانه Lyot، مدارگرد شناسایی مریخ، محدوده ای از تپه های کلاسیک ماسه ای را ثبت کرده است. اما دقیقا در جنوب این تپه ها، یک تپه بزرگ با ساختاری پیچیده تر واقع شده است. این تپه خاص که توسط ویرایش به رنگ آبی برجسته شده است، از جنس ظریف تری ساخته شده و ساختار متفاوتی نسبت به اطراف دارد.

رانش مریخی

گودال های سربروس (Cerberus Fossae) مجموعه ای شیب دار از فرورفتگی ها (گسل ها) است که دشت های آتشفشانی را در شرق آتشفشان Elysium Mons از هم جدا می کند. دامنه های شیب دار در مریخ دارای رانش فعال هستند که با نام حرکت های توده ای (Mass Wasting) هم شناخته می شود. در این تصویر دو نوع فعالیت دیده می شود. ابتدا تخته سنگ های مایل به فیروزه ای در شیب دامنه که از لایه ای از بستر در نزدیکی بالای آن سرچشمه می گیرند و دوم خطوط باریک تیره و تکرارشونده که احتمالا به دلیل حرکت های توده ای اما از مواد ریز تشکیل شده است.

بدین ترتیب مدارگرد شناسایی مریخ شانزدهمین سال دوری از زمین را در حالی آغاز می کند که پدیده های بسکمک را مشابه با پدیده های زمینی در مریخ رصد و ثبت کرده است و این جهت همچنان ادامه دارد.

منابع: SciTechDaily, NASA

منبع: دیجیکالا مگ
انتشار: 11 مهر 1399 بروزرسانی: 11 مهر 1399 گردآورنده: nfliri.ir شناسه مطلب: 1031

به "تصاویر چشم نوازی که مدارگرد شناسایی مریخ منتشر کرده است" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "تصاویر چشم نوازی که مدارگرد شناسایی مریخ منتشر کرده است"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید